⏪ Blaenorol Nesaf ⏩


Ffordd gyffredin a ddefnyddiol o awtomeiddio tasgau cyfrifiadurol yw codio. Fel rheol bydd rhan fwyaf o ddadansoddiad data, efelychiadau ac algorithmau yn cael eu cyflawni yn y modd yma.

Ar gyfer y cwrs yma yr iaith rhaglennu a ddefnyddiwn yw Python. Mae tri rheswm am hyn:

  1. Mae’n agored, felly’n rhad ac am ddim.
  2. Mae’n boblogaidd yn y gymuned gwyddoniaeth, gyda nifer o lyfrgelloedd defnyddiol (megis pandas ar gyfer dadansoddiad data, sklearn ar gyfer dysgu peiriannau, matplotlib ar gyfer plotio, astropy ar gyfer seryddiaeth).
  3. Cydnabyddir fel iaith ddarllenadwy sy’n ddelfrydol ar gyfer dysgu codio.

Mae nifer o opsiynau da eraill hefyd (e.e. Java, R, C++ a mwy).

Fan hyn rhoddir sylfeini cystrawen yr iaith. Nid tiwtorial llawn yw hwn, ond rhoddir digon o wybodaeth i fedru cyflawni’r cwrs sgiliau ymchwil ailgynhyrchiadwy yma.

0. Gosod Python

Ar gyfer y tiwtorial yma argymhellir Anaconda (https://www.anaconda.com/download/) fel y modd o osod Python ar eich cyfrifiadur. Dilynwch y cyfarwyddiadau ar y wefan honno er mwyn gallu dechrau defnyddio Python.

1. Defnyddio’r dehonglydd Python

Agorwch y ‘Command Line’ neu’r ‘Command Prompt’ (ar Windows defnyddiwch ‘Anaconda Prompt’ sy’n dod gyda Anaconda), a theipiwch:

python

Fe ddechreuir hwn promt a fydd yn edrych rhywbeth fel hyn:

Python 3.5.2 |Anaconda custom (64-bit)| (default, Jul  2 2016, 17:53:06) 
[GCC 4.4.7 20120313 (Red Hat 4.4.7-1)] on linux
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>>

Mae’r >>> yn dynodi’r pwynt lle allwn deipio cod Python.

Teipiwch 2 + 2 a gwasgwch ‘enter’. Fe allwn weld beth ddylai hwn edrych fel isod:

>>> 2 + 2
4

2. Creu newidynnau rhifol

Fe allwn aseinio newidynnau gan ddefnyddio’r gweithredydd =:

>>> ystyr_bywyd = 42
>>> ystyr_bywyd = ystyr_bywyd + 2
>>> ystyr_bywyd
44

3. Creu newidynnau Boolean

Gallwn greu newidynnau Boolean trwy ddefnyddio nifer o weithredyddion cymharu, gan gynnwys:

  • == yn hafal i
  • != ddim yn hafal i
  • > yn fwy na
  • >= yn fwy na neu’n hafal i
>>> yw_42 = ystyr_bywyd == 42
>>> yw_42
False
>>> mwy_na_42 = ystyr_bywyd > 42
>>> mwy_na_42
True

4. Creu rhestrau

Mae gan Python strwythurau y gellir indecsio, rhestrau:

>>> rhifau = [1, 2, 4, 5]
>>> max(rhifau)
5
>>> min(rhifau)
1
>>> sum(rhifau)
12
>>> rhifau[0]
1
>>> rhifau[-2]
4
>>> rhifau.append(50)
>>> rhifau
[1, 2, 4, 5, 50]

I cau’r dehonglwr teipwich:

exit()

5. Defnyddio sgriptiau Python

I ddechrau ysgrifennu cod mwy defnyddiol, gallwn ysgrifennu’r cod o fewn ffeil, ac yna gallwn redeg y cod trwy ddefnyddio’r ‘Command Line’ neu’r ‘Command Prompt’.

5a. Ysgrifennu sgript Python

Agorwch olygydd testun (text editor, mae rhestr o olygyddion testun argymhellir ar ddiwedd y tiwtorial yma), a chrëwch ffeil newydd o’r enw ‘01-helo-byd.py’. O fewn y ffeil ysgrifennwch y cod canlynol:

print("helo byd")

Sylwch nid ydym yn ysgrifennu >>>.

5b. Rhedeg sgript Python

Gan ddefnyddio’r ‘Command Line’ neu’r ‘Command Prompt’, gallwn ddweud wrth y cyfrifiadur i gyflawni’r cyfarwyddiadau sydd yn y sgript. Fe elwir hwn yn “rhedeg” y sgript. I wneud hwn, ysgrifennwch y canlynol i mewn i’r ‘Command Line’ neu’r ‘Command Prompt’:

python 01-helo-byd.py

Nid yw hwn yn unigryw i Python, gallwn redeg rhan fwyaf o ieithoedd rhaglennu yn y modd yma: trwy arbed ffeil a’i rhedeg gyda’r gorchymyn cywir. Mae hwn yn rhoi hyblygrwydd i ni ddewis unrhyw olygydd testun rydym yn gyfforddus yn ei ddefnyddio.

6. Datganiadau-If

Gallwn ddefnyddio newidynnau Boolean i greu datganiadau rhesymegol.

Ysgrifennwch ffeil o’r enw 02-datganiadau-if.py, sy’n cynnwys y cod canlynol, a rhedwch y ffeil.

N = 572
if N % 2 == 0:
    print("Mae N yn eilrif")
else:
    print("Mae N yn odrif")

Noder Mae gwagle gwyn a chilisodiadau yn bwysig mewn Python. Mae bloc cod a chilosodwyd yn dynodi pa god i redeg os yw’r newidyn Boolean N % 2 == 0 yn True.

7. Lwpiau-‘While’

Mae’n bosib ailadrodd cod trwy ddefnyddio lwpiau-while, a fydd yn gwirio newidyn Boolean tro ar ôl tro.

Ysgrifennwch ffeil o’r enw 03-lwpiau-while.py sy’n cynnwys y cod canlynol:

N = 0
nifer_o_eilrifau = 0
while N < 10:
    if N % 2 == 0:
        nifer_o_eilrifau = nifer_o_eilrifau + 1
    N = N + 1
print(nifer_o_eilrifau)

Rhedwch y ffeil yma.

8. Ffwythiannau

Mae’n bosib creu ffwythiannau mewn Python. Darnau o god yw’r rhain sydd ond yn rhedeg pan ddefnyddir y ffwythiant; ac fe allwn defnyddio’r ffwythiant po gymaint o weithiau a dymunwn. Gall ffwythiant cymryd paramedrau hefyd.

Ysgrifennwch ffeil o’r enw 04-ffwythiannau.py sy’n cynnwys y cod canlynol, a rhedwch y ffeil.

def cyfri_eilrifau(terfan_uchaf):
    N = 0
    nifer_o_eilrifau = 0
    while N < terfan_uchaf:
        if N % 2 == 0:
            nifer_o_eilrifau = nifer_o_eilrifau + 1
        N = N + 1
    return nifer_o_eilrifau

print(cyfri_eilrifau(10))
print(cyfri_eilrifau(42))

Nodwch fod cod y ffwythiant cyfri_eilrifau ond yn rhedeg pan ddefnyddir y ffwythiant yn y ddwy llinell olaf (cyfri’r eilrifau o dan 10, a chyfri’r eilrifau o dan 42).

Golygyddion testun

Cyfeiriadau

⏪ Blaenorol Nesaf ⏩